19.08 – Levinas lezen: de Tijd en de Ander
Inleiding
In deze cursus behandelen we de filosofie van Emmanuel Levinas (1905-1995). Die jaren na zijn dood nog altijd een geliefd filosoof is. Zowel in academische kringen als bij het grote publiek. Het geheim van Levinas is zijn originaliteit. Als overlevende van de Holocaust ontwierp hij namelijk een nieuwe ethiek die, in plaats van autonomie, relationaliteit centraal stelt.
Na de verschrikkingen van WO II vroeg Levinas zich af wat menselijkheid betekent in de wereld van de toekomst. Volgens hem is een radicaal nieuw mensbeeld nodig om tot een ethiek te kunnen komen waarin die menselijkheid nog een plek kan krijgen. Levinas wil af van het moderne mensbeeld waarin de mens autonoom heerser is over zichzelf en anderen. De mens is volgens Levinas weliswaar een zelfstandigheid, maar eentje die zichzelf ook verwerkelijkt in de relatie met de ander.
Luc Anckaert plaatst in deze cursus belangrijke thema’s uit de filosofie van Levinas in de ruimere context van de (Joodse) filosofie. Voor een goed begrip van Levinas zullen we ook 4 primaire teksten uit de Tijd en de Ander gaan close-readen. Verder is er aandacht voor de Russische schrijver Vasili Grossman. Een belangrijke inspiratiebron voor Levinas.
Met Luc Anckaert hebben we een meer dan uitstekende gids om de complexe maar inspirerende filosofie van Levinas te doorgronden. Anckaert publiceerde en doceerde veelvuldig over Levinas. Maar bijvoorbeeld ook over Rosenzweig, een belangrijke bron voor Levinas.
Door wie
Voor wie
De cursus is voor iedereen die zich wil verdiepen in de filosofie van Levinas. En voor iedereen die benieuwd is wat zijn ethiek ons kan leren over verdraagzaamheid naar andersdenkenden. Voorkennis is geen vereiste. Wel raden we aan om het studiemateriaal van tevoren te bestuderen.
“Je est un autre”
(A. Rimbaud)
Accreditatie
Voor deze cursus kunt u 5 PE punten ontvangen via de Stichting Kwaliteitszorg Geestelijk Verzorgers (SKGV). Geen lid van het SKGV maar ook PE punten ontvangen? mail ons op cees@centre-erasme.nl, dan kunnen wij accreditatie in orde maken.
Inhoud van de colleges
- Het geweld van de onmenselijkheid en de zelfstandigheid van het subject (close-reading)
- De betekenis van de Shoah in het joodse denken (verdieping)
- Genot als opgaan in de werkelijkheid; arbeid en denken; lijden en dood (close-reading deel 1 en deel 3 van de Tijd en de Ander)
- De ethiek als antwoord op het lijden: Inzet en grenzen van ethisch engagement (verdieping)
- Erotiek en vruchtbaarheid (close-reading van deel 4 van de Tijd en de Ander)
- De Talmoedcommentaar Et Dieu créa la femme (close-reading)
- Ethiek en de vrouw-man verhouding (verdieping)
- De politieke betekenis van de ethiek van Levinas: Levinas en Vasili Grossman (verdieping)
Doelstelling van de colleges
Aan het einde van de cursus beheers je de belangrijke thema’s en achtergronden van de ethiek van Levinas en kun je hierover met je medecursisten en docent discussiëren. Ook heb je via close-reading nauwgezet kennisgemaakt met primaire teksten van Levinas.
Studiebelasting
De studiebelasting bestaat in ieder geval uit het volgen van de colleges. Dit komt neer op 5 x 3 uur (ochtendcolleges) en 3 x 1,5 uur (avondcolleges) = 19,5 uur.
Studiemateriaal
Voorgeschreven studiemateriaal:
E. Levinas, Le Temps et l’autre, Paris, 1979 (vertaald als De tijd en de ander, Ambo, 1989). U ontvangt voorafgaande aan de cursus een gekopieerde versie van dit boek.
Het studiemateriaal zit niet inbegrepen bij de cursus. Het is dus de bedoeling dat je het studiemateriaal zelf aanschaft.
Daarnaast stelt Luc Anckaert een aantal eigen artikelen en nota’s ter beschikking. Deze zijn wel bij de cursus inbegrepen en worden t.z.t. door het Centre Erasme verspreid.
Getuigschrift
Aan het einde van de collegereeks ontvangen de cursisten een getuigschrift van deelname.