20.01 – Heisenberg & Houellebecq
Inleiding
Werner Heisenberg (1901 – 1976) was een van de grootste natuurkundigen van de vorige eeuw. In 1932 ontving hij de Nobelprijs voor Natuurkunde voor zijn werk aan de quantummechanica. Zijn denken over de onbepaaldheidsrelatie was zo revolutionair dat Albert Einstein haar nooit heeft willen aanvaarden. Ook is hij bekend van belangrijke bijdragen die hij leverde aan de ontwikkeling van kernenergie.
Maar Heisenberg was niet alleen natuurkundige. In dit weekend gaan we ontdekken dat Heisenberg zelf een oorspronkelijk filosofische denker van formaat is.
Net zoals de klassieke filosofen volgt Heisenberg in zijn filosofie de drieslag zijnsleer (ontologie), kenleer (epistemologie) en ethiek. Het mooie van deze drieslag is dat het menselijk handelen wordt afgeleid uit hoe de dingen kunnen worden gekend en dit weer uit de kennis van de natuur. Ontologie, kenleer en ethiek vloeien bij Heisenberg samen tot één geheel en verlenen hem een plaats naast de klassieke filosofen die hij zozeer bewonderde. In het onderdeel ethiek komt Michel Houellebecq ter sprake die zijn roman Elementaire deeltjes baseerde op het boek van Heisenberg.
Dit weekend is fascinerende tour door de filosofie, de natuurkunde en de relatie tussen die twee. Langs die weg gaan we kennismaken met een denker die zeker thuis hoort in de canon van de grote filosofen.
Bij deze tocht worden we begeleid door Maarten van Buuren. Een inspirerende en bevlogen docent die zelf het Deel en het Geheel vertaalde en een uitgebreide inleiding op het boek schreef.
Door wie
prof. dr. Maarten van Buuren
Voor wie
Voor iedereen die in filosofie is geïnteresseerd en buiten de gebaande wegen durft te denken. Academische opleiding is niet vereist.
“De oeroude vergelijking van het leven met een vlam maakt duidelijk dat het leven, net als een vlam, een structuur is waar de materie als het ware doorheen stroomt.“
(Werner Heisenberg)
Inhoud van de colleges
1. Vrijdagavond: introductie. Heisenbergs onbepaaldheidsprincipe
2. Zaterdagochtend: Wat is denken? Wat is kennis? De gevolgen van het onbepaaldheidsprincipe
3. Zaterdagmiddag: Kernfysica en mystiek
4. Zaterdagavond: Quantummechanica en God
5. Zondagochtend: Michel Houellebecq: Elementaire deeltjes
NB.elk ochtend en middagdeel duurt 3 uur (2 x 1,5 uur met tussendoor pauze). In totaal gaat het om 11 uur college.
Doelstelling van de colleges
Inzicht geven in de verregaande consequenties van Heisenbergs kernfysische ontdekkingen voor datgene wat we verstaan onder ‘zijn’, onder ‘denken’ en onder ‘handelen’.
Studiebelasting
De studiebelasting bestaat in ieder geval uit het volgen van de colleges. Dit komt neer op 11 uur. Voor een optimale cursus raden wij aan het studiemateriaal van tevoren grondig te bestuderen.
Studiemateriaal
Werner Heisenberg, Het deel en het geheel: De wereld van de atoomfysica, Lemniscaat 2019 (vertaald door Maarten van Buuren)
Getuigschrift
Aan het einde van de collegereeks ontvangen de cursisten een getuigschrift van deelname.