20.15 – Arendt (vol)

Inleiding

Hannah Arendt (1906 – 1975) behoort tot de meest invloedrijke en controversiële denkers van de 20^e eeuw. Controversieel werd ze vooral door haar boek over het Eichmann-proces, “Eichmann in Jeruzalem” (Arendt, 1958) waarin ze laat zien dat het kwaad “gewoon” is en eigenlijk in iedereen zit: volgens Arendt zijn we allemaal een beetje Eichman. Het boek houdt de gemoederen nog altijd bezig.

Zo ook het werk waarmee Arendt haar naam als denker al had gevestigd voor publicatie van haar Eichman-boek: “de menselijke conditie” (Arendt,1958). Dit boek zal centraal staan in de cursus van Hans Achterhuis. Het boek dat naam heeft gemaakt als een van meest invloedrijke en vernieuwende boeken die de 20^e -eeuwse filosofie heeft voortgebracht. Het boek, zo schrijft Arendt, is een “nadenken over wat wij doen”. Die analyse moet vervolgens uitlopen op een conclusie over wat nodig is om ons te weer te stellen tegen het kwaad, totalitaire regimes en dat wat Arendt “ morele gedachteloosheid” noemt.

In de cursus volgen we Arendts analyse van de menselijke conditie als uiteenvallende in de categorieën arbeiden, werken en handelen. We zullen de analyse van Arendt ontrafelen door belangrijke thema’s in het boek te analyseren: Vita Activa tegenover Vita Contemplativa, betekenis tegenover waarheid, nataliteit tegenover sterfelijkheid, verhalen vertellen tegenover dwingend redeneren. Bovendien zullen we het geheel plaatsen in een actuele context. Want “de menselijke conditie” blijft vijftig jaar na publicatie fonkelen door de kracht van de analyse. Haar verbluffende kritiek op de statistiek, de wetenschap, moderne gedachteloosheid en de massacultuur. Al deze in het boek uiteengezette gedachten hebben het vermogen om ons nog altijd te inspireren.

Met Hans Achterhuis hebben we bovendien een gids van formaat in huis. Niet alleen omdat hij als geen ander thuis is in het denken van Arendt maar ook omdat hij over de unieke gave beschikt om filosofie te verbinden met een actuele maatschappelijke context.

Door wie

prof. dr. Hans Achterhuis

Voor wie

De cursus is voor geïnteresseerden die via het werk van Arendt beter grip willen krijgen op onze actuele maatschappelijke context. Voorkennis is niet vereist. Wel bevelen we aan het studiemateriaal van tevoren grondig te bestuderen.

“ik wil begrijpen, ik moet begrijpen”

 

(Arendt in Margarethe von Trotta’s  Hannah Arendt)

Inhoud van de colleges

1. Vrijdagavond: introductie op het thema

2. Zaterdagochtend: college

3. Zaterdagmiddag: college

4. Zaterdagavond: discussie

5. Zondagochtend: college

NB.elk ochtend en middagdeel duurt 3 uur (2 x 1,5 uur met tussendoor pauze). In totaal gaat het om 11 uur college.

Doelstelling van de colleges

Het doel van de cursus is om op hoofdlijnen kennis te nemen van het denken van Hannah Arendt. Dit zal cursisten handvatten bieden om maatschappelijke en politieke ontwikkelingen beter te begrijpen. Via actuele voorbeelden als discussiemateriaal  wordt hierin ook geoefend.

Studiebelasting

De studiebelasting bestaat in ieder geval uit het volgen van de colleges.
Dit komt neer op 11  uur. Voor een optimale cursus raden wij aan het studiemateriaal van tevoren te bestuderen.

Studiemateriaal

Hannah Arendt, De menselijke conditie, vertaling C. Houwaart, Amsterdam: Boom 2009 (grondig herziene editie)

Getuigschrift

Aan het einde van de collegereeks ontvangen de cursisten een getuigschrift van deelname.