25.01 – Joodse filosofie
Inleiding
Joodse denkers—van Maimonides en Spinoza tot Hermann Cohen en Frans Rosenzweig—hebben voluit bijgedragen aan de traditie van de westerse filosofie. Zonder hun bijdrage zou die traditie er anders hebben uitgezien. Toch zijn ze lang niet altijd even bekend. Men vindt ze te moeilijk, te esoterisch of men beperkt zich liever tot ‘geruchtmakender’ filosofen zoals Nietzsche of Heidegger. En toch: wie geen kennis neemt van deze denkers mist iets: de mogelijkheid van een radicaal ander perspectief.
Dat is precies waar deze cursus verandering in zal aanbrengen. We gaan in vogelvlucht door de belangrijkste elementen in de Joodse filosofie heen en zullen specifiek inzoomen op het werk van Hermann Cohen en Frans Rosenzweig. Twee belangrijke denkers die van grote invloed zijn geweest op de ontwikkeling van het Westerse denken.
“Openbaring is: de schepping van de rede.” (Hermann Cohen)
Voor wie
Enige filosofische basiskennis en/of kennis van Jodendom of bijbel wordt aanbevolen.
Door wie
Inhoud cursus
1. Vrijdagavond: algemene inleiding in de joodse filosofie, overzicht en uiteenzetting van de centrale vragen.
2. Zaterdagochtend: presentatie van de filosofie van Hermann Cohen (1842-1918)
3. Zaterdagmiddag: voortzetting
4. Zaterdagavond: gezamenlijke tekstlezing van Cohen
5. Zondagochtend: presentatie van de filosofie van Franz Rosenzweig (1886-1929)
NB. elk ochtend en namiddagdeel duurt 3 uur (2 x 1,5 uur met > tussendoor pauze). In totaal gaat het om 11 uur college
Doelstelling van de colleges
De deelnemer denkt, met name vanuit het werk van Hermann Cohen en Franz Rosenzweig, na over de verhouding tussen filosofie en religie, en die tussen rede en openbaring. Zij/hij maakt kennis met enkele joodse visies, waarin het begrip ‘openbaring’ opnieuw spannend en ook filosofisch relevant wordt. De deelnemer wordt uitgedaagd zich te bezinnen op de vraag of ons eigen denken een goddelijk aspect heeft (Cohen), dan wel dat ons denken eerst moet worden overrompeld door een fundamentele liefdeservaring om iets klaar te kunnen spelen (Rosenzweig). En passant passeren enkele grote thema’s uit de filosofie de revue, zoals dat van de dood, de geschiedenis en de rechtvaardigheid.
Aanbevolen literatuur
Wie zich wil voorbereiden, doet er goed aan zich globaal te oriënteren in de hoofdlijnen van de filosofie van Kant en Hegel, bijvoorbeeld in Hans-Joachim Störig, Geschiedenis van de filosofie, Het Spectrum 2008. Ook kan het behulpzaam zijn tevoren de Wikipedia-lemma’s over Hermann Cohen en Franz Rosenzweig te raadplegen.